Το ουρικό οξύ είναι μία αζωτούχος ένωση, η οποία στον οργανισμό παράγεται από τον μεταβολισμό των πουρινών (οι πουρίνες είναι αζωτούχες ενώσεις που βρίσκονται σε τροφές και ζωικής και φυτικής προέλευσης.)
Ως υπερουριχαιμία ορίζεται η αύξηση του ουρικού οξέος στον ορό σε επίπεδα μεγαλύτερα του 6,8 mg/dl.
Η υπερουριχαιμία μπορεί να οφείλεται σε:
1) αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος – λόγω αυξημένου μεταβολισμού των πουρινών που οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος, είτε λόγω κυτταρικής καταστροφής που οδηγεί σε παραγωγή ουρικού οξέος.
2) μειωμένη αποβολή ουρικού οξέος από τους νεφρούς.
Τα φαινόμενα αυτά μπορεί να επιδεινώνονται με λήψη φαρμάκων (όπως π.χ. διουρητικών), ή με άλλα χρόνια νοσήματα όπως υποθυρεοειδισμός, χρόνια αιμολυτική αναιμία κ.ά. Επίσης, η κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί υπερουριχαιμία, αυξάνοντας την παραγωγή του ουρικού οξέος και μειώνοντας την νεφρική απέκκρισή του.
Πολλοί ασθενείς με υπερουριχαιμία δεν εμφανίζουν κάποιο σύμπτωμα στη ζωή τους. Άλλοι όμως εμφανίζουν συμπτώματα όπως: τόφους, ουρική αρθρίτιδα και νεφρολιθίαση (πέτρες στους νεφρούς).
• Οι τόφοι είναι ανώδυνες εναποθέσεις κρυστάλλων ουρικών αλάτων, οι οποίες εντοπίζονται στους χόνδρους, στις αρθρώσεις και τους περιαρθρικούς ιστούς, στους τένοντες, τα οστά, στους νεφρούς κ.ά.
• Η ουρική αρθρίτιδα παρουσιάζεται στο 20% περίπου των ασθενών με υπερουριχαιμία. Τα συμπτώματα είναι διόγκωση, ερυθρότητα και φλεγμονή της άρθρωσης. Η κλασσική εντόπιση είναι στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού, αλλά μπορεί να προσβάλλει σπανιότερα και άλλες αρθρώσεις, το γόνατο καθώς και αρθρώσεις των άνω άκρων.
• Η νεφρολιθίαση (πέτρες στους νεφρούς) αναπτύσσεται επίσης στο 20% περίπου του συνόλου των ασθενών με υπερουριχαιμία, και αποδίδεται στην συγκέντρωση ουρικών κρυστάλλων. Ωστόσο, οι ασθενείς με υπερουριχαιμία παρουσιάζουν επίσης προβλήματα από τους νεφρούς τα οποία οφείλονται σε άλλες συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις.
Οι ασθενείς με υπερουριχαιμία παρουσιάζουν συχνά και άλλα συνυπάρχοντα νοσήματα όπως:
(με σειρά συχνότητας)
• Υπέρταση
• Χρόνια νεφρική νόσο
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Παχυσαρκία
• Στεφανιαία νόσο
• Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Στις τροφές που αυξάνουν τα επίπεδα ουρικού οξέος περιλαμβάνονται: το αλκοόλ, το κόκκινο κρέας, τα εντόσθια, τα αλλαντικά, τα θαλασσινά, τα αναψυκτικά με ζάχαρη, οι ντομάτες, τα αμύγδαλα, τα μανιτάρια, κ.ά. Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν αύξηση στις τιμές του ουρικού οξέος, όπως: θειαζιδικά διουρητικά, β- αποκλειστές, κ.ά.
Ευεργετική δράση στα επίπεδα του ουρικού οξέος έχει η κατανάλωση άφθονης ποσότητας νερού, η απώλεια βάρους με σταθερό ρυθμό, η κατανάλωση χυμών κερασιών ή φρούτων πλούσιων σε βιταμίνη C.
Οι ασθενείς με ασυμπτωματική υπερουριχαιμία συνήθως δεν χρειάζονται κάποια φαρμακευτική αγωγή για την ελάττωση των επιπέδων ουρικού οξέος. Η χορήγηση αγωγής συνιστάται στην περίπτωση της ουρικής αρθρίτιδας με υποτροπιάζοντα επεισόδια, ή με παρουσία τόφων.
Βέβαια, για τον κάθε ασθενή η αντιμετώπιση εξατομικεύεται, λαμβάνοντας υπόψιν τα αίτια της υπερουριχαιμίας και τα συνυπάρχοντα νοσήματα.